Ảnh Chó Mèo Cắn Nhau

Tiêm phòng dại là cần thiết để bảo vệ sức khỏe con người vì bệnh dại. Bệnh dại là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm thường được truyền từ động vật sang người qua cắn hoặc liếm. Để đối phó với bệnh dại, việc tiêm phòng dại là biện pháp quan trọng để ngăn ngừa bệnh trong trường hợp tiếp xúc với nguồn nhiễm bệnh.

Thời gian tiêm là yếu tố quyết định

Bạn cần tiêm phòng dại sau khi tiếp xúc với nguy cơ càng sớm càng tốt, thường trong vòng 48 giờ sau sự cắn hoặc tiếp xúc với động vật có nguy cơ nhiễm bệnh dại. Điều này đặc biệt quan trọng để ngăn ngừng tiến triển bệnh.

Một phác đồ tiêu chuẩn đã được phát triển để đảm bảo bạn nhận đủ liều tiêm cần thiết. Tuân theo lịch trình tiêm phòng dại và đảm bảo không bỏ lỡ bất kỳ liều nào.

Bị chó, mèo cắn bao lâu đi tiêm phòng thì có hiệu quả tốt nhất?

Khi bị chó mèo cắn được coi là một trường hợp điều trị dự phòng bệnh dại khẩn cấp. Nạn nhân cần được rửa ngay vết thương bằng nước và xà phòng (hoặc các chất như dầu gội – sữa tắm), bôi các chất sát khuẩn như cồn – cồn iot và đến ngay các điểm tiêm chủng gần nhất để được các bác sỹ tư vấn tiêm vaccine phòng dại và huyết thanh kháng dại.

Sau khi bị chó mèo cắn, cần nhanh chóng sơ cứu vết thương và đến cơ sở y tế để được khám và tư vấn sử dụng vaccine phòng dại.

Thời điểm tốt nhất là trong vòng 6 giờ đầu tiên sau khi bị chó mèo cắn. Tuy nhiên, nếu bạn không biết thông tin bị chó cắn phải tiêm vaccine dại dẫn đến việc bị trễ, thì nên đi tiêm ngay khi nhận thức được mức độ nguy hiểm của bệnh dại, TS.BS Nguyễn Thị Thanh Hương nhấn mạnh.

Ngoài ra, khi bị cắn, tuyệt đối không dùng các chất kích thích đắp vào vết thương như ớt bột, nước ép, nhựa cây, axit hoặc kiềm. Không băng bó, đắp thuốc kín vết thương.

Bệnh dại là loại virus khiến 100% người mắc tử vong.

Cả nước có 44 ca tử vong do bệnh dại từ đầu năm đến nay, tăng 30% so với cùng kỳ 2023, theo thống kê công bố ngày 17/6 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn. Ngoài ra, hơn 96.000 người bị chó mèo cắn, cào, phải điều trị dự phòng.

Dại là bệnh do nhiễm virus cấp tính tấn công hệ thống thần kinh trung ương, lây từ động vật sang người bởi chất tiết, thông thường là nước bọt chứa virus dại. Khi khởi phát triệu chứng, người bệnh nguy cơ tử vong 100%.

Bệnh chưa có thuốc đặc hiệu, vaccine và huyết thanh kháng dại là biện pháp điều trị dự phòng duy nhất. Tuy vậy, theo BS.CKI Lê Thị Trúc Phương, Chuyên viên Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC, nhiều người bị chó, mèo cắn nhưng không tiêm ngừa dẫn đến nguy cơ lây nhiễm virus, phát bệnh dại.

Người tiêm vaccine dại tại VNVC. Ảnh: Nhật Linh

Vật nuôi cắn là chuyện thường ngày

Bà Tây (62 tuổi) ngụ tại vùng quê Bình Thuận. Bà và những người hàng xóm thường gặp trường hợp bị chó, mèo cắn nhưng không ai nghĩ cần đi tiêm phòng, coi vết cắn như vết thương hàng ngày. Nếu vết thương chảy máu, bà chỉ lau khô rồi bôi muối sát khuẩn, dùng lưỡi dao hơ nóng áp vào miệng vết thương. Chẳng may bị ốm, bà tự mua thuốc, uống thấy khỏe thì tiếp tục đi làm.

Theo bác sĩ Phương, câu chuyện của bà Tây không hiếm gặp. Trong báo cáo của Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế công bố đầu năm nay, có 43,8% người suy nghĩ "dại là bệnh thông thường nên không đi tiêm". Trước đó, năm 2021, Chương trình phòng chống dại Quốc gia thống kê 54% người không tiêm phòng nghĩ rằng vaccine dại không cần thiết.

Bác sĩ Phương đánh giá, hai con số không chênh lệch nhiều, thể hiện quan niệm "tiêm dại không cần thiết" gần như không đổi sau 3 năm. Trong quá trình tư vấn tại VNVC, bác sĩ Phương cũng nhận thấy hiểu biết về vaccine dại và biện pháp phòng bệnh chưa cải thiện. Vì vậy cần có nhiều phương án để thuyết phục người dân tiêm chủng, bảo vệ sức khỏe trước nguy cơ bệnh dại.

Thời gian ủ bệnh từ vài ngày đến vài tháng, thậm chí dài tới một năm hay vài năm. "Trì hoãn thời gian tiêm sẽ tạo cơ hội để virus tấn công", bác sĩ Phương nói.

Bà Hà, 59 tuổi, ngụ Bình Thạnh, TP HCM, bị chó cắn nhưng ba ngày sau mới đến VNVC tiêm chủng. Bà nói vết trầy xước nhỏ, đi tiêm tốn tiền nên chỉ sát trùng tại nhà. Đến khi người thân thuyết phục, bà mới đến cơ sở tiêm ngừa.

Giống như bà Hà, một số người mang tâm lý tiếc tiền, sợ tốn kém nên không tiêm dại. Trong thống kê nêu trên của Bộ Y tế, có 8,2% người tham gia cho biết không đủ tiền để tiêm chủng khi bị chó, mèo cắn.

Vết mèo cào ở cổ tay đã liền của bà Hà. Ảnh: Nhật Linh

Theo bác sĩ Phương, chi phí tiêm phòng dại tùy thuộc vào từng trường hợp. Bác sĩ sẽ đánh giá, đưa ra chỉ định dựa trên tình trạng vết thương, tình trạng con vật, tiền sử tiêm ngừa.

Phác đồ tiêm chủng gồm 5 mũi tiêm bắp hoặc 4 mũi tiêm dưới da trong 28 ngày. Bác sĩ có thể chỉ định dùng thêm huyết thanh kháng dại nếu vết thương nghiêm trọng, gần vùng thần kinh trung ương, người chưa tiêm ngừa hoặc không rõ lịch sử tiêm. Các lần bị cắn, cào sau đó, người có sức khỏe bình thường, đã tiêm đủ liệu trình 5 mũi chỉ cần bổ sung 2 mũi, không cần tiêm huyết thanh.

Vaccine phòng dại có thể tiêm dự phòng trước khi bị cắn, phòng bệnh sớm, chủ động cho người có nguy cơ nhiễm virus dại như bác sĩ thú y, người chăm sóc vườn thú, kiểm lâm, đi du lịch ở xa cơ sở y tế khi có vết thương do động vật, trẻ em thường xuyên chơi với chó mèo... Phác đồ dự phòng gồm 3 mũi. Khi có vết thương chỉ cần bổ sung 2 mũi, không cần tiêm huyết thanh.

Giá tiêm phòng mỗi mũi vaccine dại dao động từ 250.000 đồng đến 495.000 đồng/liều. Ngoài ra, người dân có thể được chỉ định tiêm thêm mũi ngừa uốn ván, huyết thanh kháng uốn ván.

Báo cáo của Bộ Y tế nêu một số nguyên nhân khiến người dân hoãn ngừa tiêm dại khác như: 16,4% dùng thuốc nam trị vết thương; 5,5% trường hợp trẻ em bị cắn không nói với gia đình.

Bác sĩ Phương đánh giá tâm lý tin tưởng vào thuốc dân gian để chữa bệnh dại còn phổ biến tại nhiều địa phương. Việc này xuất phát từ định kiến vaccine gây nhiều tác dụng phụ, thuốc dân gian an toàn hơn. Một số trường hợp may mắn không phát bệnh dại sau đó truyền miệng thông tin không chính xác.

Chó là nguồn lây nhiễm virus dại phổ biến. Ảnh: Photo AC

"Với trường hợp từ chối tiêm chủng, cần giải thích nhiều lần về nguy cơ tử vong của bệnh dại, ích lợi của vaccine và các biện pháp điều trị dự phòng để họ hiểu, tin tưởng rồi thực hiện", bác sĩ Phương nói.

Bên cạnh việc tiêm chủng đúng lịch, đúng liều, bác sĩ Phương lưu ý sát trùng, vệ sinh vết thương đúng cách cũng góp phần chặn mầm bệnh xâm nhập cơ thể. Ngay sau khi bị vật nuôi cắn, cào, mọi người cần rửa vết thương dưới vòi nước sạch trong 15 phút hoặc với xà phòng sẵn có; sau đó dùng cồn 45-70 độ hoặc cồn iốt sát trùng. Vết thương không được băng kín hoặc đắp lá, hút độc vì sẽ khiến virus đi vào cơ thể nhanh hơn. Sau khi vệ sinh vết thương, đưa ngay người bị cắn, cào đến trung tâm tiêm chủng để được tư vấn chủng ngừa.

Dại là bệnh chết người đến nay vẫn chưa có phương pháp điều trị. Vì thế, tiêm phòng dại kịp thời là giải pháp hữu hiệu nhất có thể bảo vệ tính mạng của người bệnh. Vậy, giá tiêm phòng dại là bao nhiêu và có những lưu ý gì sau khi tiêm phòng dại?

Dại là bệnh viêm não tủy cấp tính, gây ra bởi virus dại ở động vật bị dại lây truyền sang người thông qua tuyến nước bọt. Một người có nguy cơ cao nhiễm bệnh dại khi bị động vật mang virus dại liếm vào vết thương hở, những vị trí đang chảy máu, mũi và niêm mạc; hay cào khiến da trầy xước hoặc cắn vào da tạo ra vết thương.

Thời gian ủ bệnh dại sau khi bị động vật tấn công thương dao động trong khoảng từ 1 đến 3 tháng, tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe mỗi người, mức độ nặng nhẹ của vết cắn hay vị trí vết cắn. Những vết cắn càng nặng, càng sâu, càng gần tuyến thần kinh trung ương thì virus di chuyển đến hệ thần kinh càng nhanh, thời gian ủ bệnh càng ngắn.

Trong thời kỳ ủ bệnh, triệu chứng của bệnh dại thường không rõ ràng hoặc thường bị nhầm lẫn với các triệu chứng thông thường của bệnh cúm như: cơ thể mệt mỏi, sốt, đau họng, đau đầu, khó chịu tại vị trí bị cắn,… Nếu không cảnh giác theo dõi và điều trị sớm, virus dại có thể phát tán ra khắp cơ thể với các dấu hiệu của bệnh viêm não hoặc liệt cơ, xuất hiện tình trạng sợ nước, sợ gió,… Nguy cơ cao bị tử vong nếu các triệu chứng trên kéo dài trên 6 ngày sau đó.

Tính đến thời điểm hiện tại, vẫn chưa có thuốc điều trị bệnh dại, trong khi bệnh dại đã xuất hiện triệu chứng lâm sàng thì tỷ lệ tử vong gần như là 100%. Vì thế, cần tiêm phòng dại kể cả trước và sau phơi nhiễm để tránh nguy cơ nhiễm bệnh, bảo vệ sức khỏe và tính mạng của bản thân.